Diplomatski gaf ili nepažnja službenika Ministarstva spoljnih poslova Crne Gore dovela je, na tren, do pogoršanja već zategnutih odnose Crne Gore i Rusije. U saopštenju ministarstva, kao i na njihovom nalogu na Tviteru, navedeno je da je Crna Gora prekinula diplomatske odnose sa Rusijom.
Ubrzo je poslata ispravka, a iz Ministarstva za BBC na srpskom navode da je došlo samo do „nenamjerno učinjenog previda u saopštenju“, koje je neko od službenika loše prenio.
Ruska ambasada u Crnoj Gori ubrzo je zvaničnoj Podgorici poslala diplomatsku notu, tražeći objašnjenje.
„Ruskoj strani je rečeno o čemu je riječ, objavljeno je javno izvinjenje, a greška je ispravljena“, kažu iz Ministarstva spoljnih poslova Crne Gore.
Crna Gora je 8. aprila, sledeći politiku zemalja Evropske unije, gde je kandidat za pristup, Rusiji uvela sankcije zbog invazije na Ukrajinu. Odnos Podgorice i Moskve prethodnih decenija prešao je dug put – od „istorijsko prijateljskih odnosa“ do toga da je Rusija u martu Crnu Goru zvanično proglasila za „neprijateljsku zemlju“ zbog uvođenja sankcija.
Šta se dogodilo?
Sve je počelo sastankom Koordinacionog tijela za nadzor implementacije restriktivnih mjera povodom krize u Ukrajini, održanom u ponedeljak, 18. aprila. Reč je o tijelu koje kontroliše da li neki državni organ Crne Gore sprovodi sankcije uvedene Rusiji. Đorđe Radulović, crnogorski šef diplomatije, izjavio je u uvodnom dijelu, kojem su mediji imali pristup, da je Crna Gora do sada donijela tri odluke kada je riječ o sankcijama Rusiji.
Ministarstvo spoljnih poslova je, dodaje, spremilo i četvrtu, koja će „biti kandidovana na jednoj od budućih sjednica Vlada“.
„Iskreno se nadam da će biti dovoljno mudrosti i zrelosti da bude usvojena, a tiče se svih mjera koje treba da ne dozvole Rusiji da nastavi agresiju na suverenu zemlju“, rekao je.
Iz Ministarstva spoljnih poslova medijima je potom stiglo saopštenje u kojem se, između ostalog, navodi da je Crna Gora prekinula diplomatske odnose sa Rusijom.
Isto je objavljeno i na društvenim mrežama, prenijela je podgorička Pobjeda. Međutim, ubrzo je stiglo i izvinjenje „zbog grubog propusta“. Kako navode, ministar Radulović je na zatvorenom dijelu sjednice samo „pomenuo vrste restriktivnih mjera“ koje mogu da budu uvedene nekoj zemlji.
Neke od njih su – prekid diplomatskih odnosa, potpuni ili djelimični prekid ekonomskih odnosa, ograničenje uvoza, izvoza, embargo na naoružanje, vojnu opremu i slično.
„Greškom je navedeno da su one stupile na snagu“, napisali su na zvaničnom Tviter nalogu ministarstva.
Reč je o „ozbiljnom gafu“, jer ljudi u ministarstvu „ne čitaju, ne gledaju i ne razumiju što pišu i objavljuju“, kaže Miodrag Vlahović, bivši šef diplomatije Crne Gore, za BBC.
„Ljudi aktuelnog ministra ga ili nisu slušali, ili nisu razumjeli, a on nije dobro procijenio što i kako treba da se kaže u ovakvim prilikama“, navodi Vlahović.
Tokom diplomatske karijere Vlahović je bio i ambasador Crne Gore u Americi, Kanadi, Islandu i Vatikanu.
„Tako delikatna stvar, poput uvođenja sankcija zemlji kao što je Rusija, a povodom njene zločinačke agresije na Ukrajinu, ipak podrazumijeva elementarno znanje, koncentraciju i preciznost u iskazu“, navodi on.
Komplikovani odnosi
Ministar Radulović je u ponedeljak pomenuo i 24. februar – dan početka ruske invazije na Ukrajinu, nazivajući ga „vododelnicom“. Tada je, ističe, uzdrmana struktura evropske bezbjednosti. Međutim, posljednjih godina godina uzdrmani su i temelji odnosa Crne Gore i Rusije. Iako Podgoricu i Moskvu djeli 2.600 kilometara, dvije zemlje spaja pravoslavna vjera i pripadnost slovenskim narodima. Pored političkih, prepliću se i zamršeni istorijski, kao i ekonomski odnosi.
Miloš Vukanović, crnogorski istoričar, izjavio je ranije za BBC da je Rusija do Prvog svjetskog rata bila „ključni saveznik i zaštitnik Crne Gore“, ali se i „mješala u njena unutrašnja pitanja“.
Pogoršanje odnosa prvo je usljedilo zbog Oktobarske revolucije 1917, kada se Moskva okreće Srbiji, a potom i raskolom SFR Jugoslavije i SSSR-a iz 1948. godine, objasnio je Vukanović.
Situacija se promjenila u 21. vijeku, kada je saradnje bilo prije svega na polju finansija i energenata, dok su državljani Rusije značajno investirali u Crnu Goru. Međutim, Crna Gora je 2009. predala zahtjev za članstvo u vojnom savezu NATO, čijoj ekspanziji se Moskva protivi, a potom je 2014. uvela sankcije Rusiji zbog sukoba na istoku Ukrajine.
Događaj koji je doveo do najvećeg pogoršanja odnosa jeste navodni pokušaj državnog udara na crnogorsku vlast 2016. godine, u koji su navodno bili umješani i ruski državljani.
Crna Gora 2017. postaje članica NATO saveza.
Sergej Lavrov, ministar spoljnih poslova Rusije, prethodno je izjavio da će Rusija proširenje NATO-a na zapadni Balkan „doživjeti kao neprijateljski čin“.
Potom počinje rat u Ukrajini, a dva mjeseca kasnije Crna Gora se pridružila članicama Evropske unije, uvodeći sankcije Rusiji. Prema toj odluci, Crna Gora bi trebalo da zamrzne imovinu i ekonomske resurse djela ruskih državljana i kompanija u zemlji i zabrani rad ruskih vladinih medija.
Radulović je u ponedeljak bio izričit kada je riječ o sprovođenju zajedničke spoljne politike Evropske unije.
„Spoljnopolitički prioriteti su dobra regionalna saradnja, partnerstvo i članstvo u NATO i EU“, rekao je Radulović.