Udruženje za društvena istraživanja i komunikacije (UDIK) podsjeća na ratne zločine koji su se dogodili u Pionirskoj ulici i na Bikavcu u Višegradu u junu 1992. godine.
– Zločini poznati kao ‘živa lomača'desili su se 14. i 27. juna 1992. godine kad su pripadnici paravojne formacije Osvetnici, na čelu s najokrutnijim zločincima iz Višegrada Milanom i Sredojem Lukićem, zapalili žive civile, većinom žene i djecu. U kući Adema Omeragića u Pionirskoj ulici zapaljeno je oko 70 bošnjačkih civila uglavnom iz sela Koritnik. Najmlađa žrtva je imala svega dva dana. Sličan scenario dogodio se dvije sedmice poslije toga, kad je zapaljeno 70 bošnjačkih civila u kući Mehe Aljića, u višegradskom naselju Bikavac. O strahotama na Bikavcu je, pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (MKSJ), svjedočila Zehra Turjačanin. Spaljivanja civila vršena su na još desetak drugih lokacija – navodi se.
Kako se ističe u saopćenju za javnost, za zločine u Višegradu suđeno je pred MKSJ i sudovima u Bosni i Hercegovini. Haški tribunal je osudio Milana Lukića na doživotnu kaznu zatvora i Sredoja Lukića na 27 godina zatvora.
UDIK-ova publikacija Ratni zločini u Višegradu – presude dokumentuje ukupno devet predmeta za ratne zločine počinjene u Višegradu, donesenih pred Sudom BiH i Vrhovnim sudom FBiH, kojima su osuđeni Boban Šimšić, Dragan Šekarić, Miloš Pantelić, Momir Savić, Nenad Tanasković, Novo Rajak, Oliver Krsmanović, Predrag Milisavljević, Vitomir Racković i Željko Lelek.
U martu 2020. godine, Apelaciono vijeće Suda BiH potvrdilo je presudu kojom je Radomir Šušnjar osuđen na dvadeset godina zatvora. Trenutno se, pred Sudom BiH, vodi postupak protiv Milomira Đuričića i Vukadina Spasojevića za zločine počinjene nad bošnjačkim stanovništvom u logoru Uzamnica 1992. i 1993. godine.
Za Višegrad se sigurno može reći da je, tokom rata protiv Bosne i Hercegovine, bio grad ženoubica, djecoubica odnosno monstruoznih zločina koje su počinili pripadnici raznih formacija Vojske Republike Srpske (VRS). Pionirska, Bikavac, Uzamnica, Vilina Vlas i druge lokacije, navode iz UDIK-a, govore nam dovoljno o karakteru zločina na području Višegrada. Haški sud navodi da je Višegrad bio podvrgnut „jednoj od najnemilosrdnijih kampanja etničkog čišćenja u bosanskom sukobu“.
Rezultati sistematskog istrebljenja nesrpskog stanovništva danas su jasno vidljivi u gotovo jednonacionalnoj strukturi višegradskog stanovništva. Povratnicima se utjeruje strah veličanjem četničkog pokreta, pojavama murala i spomenika četničkim vođama, ali i besramnim radom Hotela Vilina Vlas, nekadašnjeg logora za mučenje i silovanje žena.
Procesuiranje počinilaca ratnih zločina, od domaćih sudova, je iznimno važno za proces suočavanja s prošlošću. Pronalazak posmrtnih ostataka je novi korak naprijed u liječenju rana i izgradnji povjerenja i pomirenja na ovim prostorima. Stoga apelujemo na Višegrađane da konačno progovore istinu o sudbini njihovih sugrađana da bi se, posmrtni ostaci žrtava živih lomača i drugih višegradskih stratišta, dostojanstveno ukopali – naglasio je UDIK.
Udruženje za društvena istraživanja i komunikacije (UDIK) pomaže postjugoslovenskim društvima da uspostave vladavinu prava i prihvate nasljeđe masovnog kršenja ljudskih prava da bi se utvrdila krivična odgovornost za počinioce, zadovoljila pravda i onemogućilo ponavljanje zločina. To je afirmacija vrijednosti otvorenog građanskog društva, sa jasno definiranim prioritetima u pogledu promoviranja, zaštite ljudskih prava i uključivanja mladih u društvenopolitičke procese kroz mirovni aktivizam.