Od pamptivjeka gusle su sinonim hercegovačke tradicije uz čije zvuke su se Hercegovci rađali, odrastali, ženili, krstili, odlazili u ratove i vraćali se kući. Okupljeni kraj ognjišta, okruženi najmilijima, Hercegovci su uz epsku poeziju oživljavali silne junake, drugovali sa vilama i zmajevima i «nebo zemljom podupirali», a jeka gusala stvarala je neku posebnu uzvišenu atmosferu. Poj gusala prenosio je vijekovima univerzalne poruke naših predaka o slobodi i časti.
U Nevesinju su gusle imale počasno mjesto u kući, uz ikonu sveca zaštitnika doma i slave porodice. Ovaj kraj je oduvijek imao cijenjene guslare koji su živopisno, sa puno ljubavi, ponosa i poštovanja čuvali tradiciju i korijene. Izvornu tradiciju očaravajućih zvukova na čudesnom i viteškom instrumentu u Nevesinju čuva Guslarsko društvo «Nevesinjka puška».
Miroslav Šiljegović je najaktivniji član nevesinjskog društva i jedan od rijetkih majstora za izradu gusala. Šiljegović kaže da našoj tradiciji, istoriji i narodnim običajima pravi ton daju upravo gusle. Od djetinjstva druguje sa guslama, a zanat je naučio od djeda i oca. Prve gusle je napravio već u devetoj godini.
− Najbolje gusle su od džefer javora jer je to najzvučnije drvo – tvrdi Šiljegović i naglašava da je za izradu ovog instrumenta potrebno mnogo vještine i ljubavi. Dodaje da uspješan guslar pored dobro uštimovanog instrumenta mora posjedovati i izuzetne glasovne mogućnosti.
Dugogodišnji predsjednik nevesinjskog guslarskog društva i odličan poznavalac epske poezije mr Momčilo Golijanin naglašava da gusle danas nisu na nivou kao što su nekada bile, ali da i dalje predstavljaju dušu srpskog naroda.
− Kao što na nebu postoji sveto trojstvo: otac, sin i duh sveti, tako i na zemlji imamo sveto trojstvo: slavska ikona, kandilo i gusle – ističe Golijanin. Objašnjavajući zašto su gusle toliko poštovane u srpskim domovima, profesor ukazuje da je zvuk ovog instrumenta u najtežim vremenima podizao narodni moral i vjeru u pobjedu i raspaljivao slobodarski žar.
Golijanin kaže da se gusle ne mogu odvojiti od naše narodne epike, naglašavajući da srpska epska poezija spada među najveća ostvarenja svjetske književnosti.
− Našu epiku često porede sa helenskim spjevovima Ilijadom i Odisejom, a poznato je i šta su o srpskim epskim pjesmama govorili Gete, Hajne, braća Grim i drugi poznati književnici –ističe Golijanin.
Čuveni srpski geograf Jovan Cvijić je zapisao da je posmatrajući jedan guslarski skup u okolini Nevesinja stekao utisak da je pjevanje guslara toliko uticalo na slušaoca da je odmah motivisan kretao u boj protiv tiranije i nepravde. Nevesinjsko guslarsko društvo pod imenom „Aleksa Šantić“ osnovano je 1990. godine, a današnji naziv „Nevesinjska puška“ dobilo je 2009. godine.
(Radio Nevesinje)