Za samo deset godina, broj penzionera u Bosni i Hercegovini povećan je za više od 100.000. Prema podacima Agencije za statistiku BiH, 2014. godine u zemlji je bilo 640.560 korisnika penzija.
U decembru 2024. godine, prema informacijama entitetskih fondova, taj broj iznosio je oko 742.000.
Adnan Smailbegović, predsjednik Udruženja poslodavaca FBiH, upozorava na ozbiljan problem: odnos radnika i penzionera izuzetno je nepovoljan – 1,15 radnika radi za jednog penzionera.
“Jedino je u Rumuniji lošiji odnos, 1,09 radnika na penzionera. Evropski prosjek je 1,7, a neke zemlje imaju više od tri radnika po penzioneru. FBiH nedostaje između 200.000 i 220.000 radnika da dostigne prosjek EU”, kaže Smailbegović.
On ističe da se u FBiH trenutno dešava zabrinjavajući trend: na jednog novozaposlenog dolaze dva nova penzionera. Demografska slika dodatno otežava situaciju.
Penzioneri s povlasticama dodatno opterećuju sistem
Ekonomisti naglašavaju da rast broja penzionera ne prati rast zaposlenosti i ekonomske aktivnosti. Poseban problem su povlaštene penzije, često dodijeljene bez proporcionalnih uplata doprinosa.
“Mnoga radna mjesta u javnom sektoru nagrađena su enormno visokim penzijama. To je nepravedno opterećenje sistema koje je nametnuto političkom voljom. ‘Obični’ penzioneri, koji su uredno plaćali doprinose, ne smiju biti kažnjeni”, upozorava ekonomski analitičar Igor Gavran.
On dodaje da se problem pogoršava prekomjernim zaduživanjem, budžetskim manjkovima i nenamjenskim trošenjem.
Broj penzionera i troškovi nastavljaju rasti i 2025.
Prema Federalnom zavodu PIO/MIO, penziju za decembar 2024. primilo je 453.900 korisnika, uz ukupni trošak od 298 miliona KM. Za juli 2025. predviđeno je 459.570 korisnika i izdvajanje od oko 384 miliona KM, uključujući i jednokratni novčani dodatak od 71,6 miliona KM.
U Republici Srpskoj, u decembru 2024. isplaćeno je 288.448 penzija. Do jula 2025. broj je porastao na 291.416 korisnika, od čega 233.846 živi u RS-u, a 57.570 izvan entiteta.
Alarm za vlasti i društvo
Smailbegović poručuje da bez sistemskog pristupa – od stvaranja radnih mjesta do zaustavljanja odlaska radno sposobnog stanovništva – situacija može postati neodrživa. Gavran dodaje da je jedino dugoročno rješenje pravedniji sistem, u kojem će penzije biti dovoljne za dostojanstven život, bez podizanja starosne granice ili smanjenja prava sadašnjih penzionera pišu Nezavisne.