Kritičari srbijanskog predsjednika kažu da sve izgleda kao da se će se historija ponoviti – dok Aleksandar Vučić najavljuje “najveći skup u istoriji Srbije”, pozivajući hiljade pristaša njegove Srpske napredne stranke (SNS) da se okupe u centru Beograda u petak, internetom kruže snimci od 5. oktobra 2000. godine. Tada su hiljade građana Srbije Slobodana Miloševića prisilile da sljedećeg dana stane pred televizijske kamere i objavi da više nije predsjednik Savezne republike Jugoslavije, te da će se „posvetiti porodici i unuku Marku”.
Društvenim mrežama kruži još jedan snimak – posljednji miting Ceausescua u Bukureštu, koji je okupio ni manje ni više nego milion ljudi. To mu nije pomoglo da ostane na vlasti.
„Bilo je dovoljno tad samo jedno, jedino – ua!“, kaže beogradska novinarska Snežana Čongradin, podsjećajući na kasnije brutalno svrgavanje sa vlasti rumunskog autokrate.
Na protesta građana vlast odgovara većim protestom
Kao reakciju na hiljade građana koji izlaze na ulice Beograda, već tri petka, pod sloganom „Srbija bez nasilja“ i potaknuti masovnim ubistvima u beogradskoj Osnovnoj školi “Vladislav Ribnikar”, a dva dana kasnije i zločinima u selima oko Mladenovca, Vučić je najavio kontramiting simpatizera njegove Srpske napredne stranke. Antivladine proteste nazvao je pokušajem nasilnog preuzimanja vlasti, obećavajući da se to neće desiti.
“Kažu nam naše sestrinske službe sa Istoka ovo su pokušaji obojenih revolucija”, rekao je Vučić, ali nije dao više detalja.
Država će stati 26 maja. List Danas piše o pritisku na uposlene u javnim preduzećima koji moraju doći i podržati Vučića. List citira sedam opozicionih stranaka koje su predale dopis Osnovnom javnom tužiocu u Nišu zbog “veoma učestale pojave prinude” nad zaposlenima u javnim preduzećima, javnim komunalnim preduzećima i javnim ustanovama da prisustvuju i aktivno učestvuju na Vučićevom mitingu 26. maja u Beogradu.
Opozicioni mediji pišu i o drugim slučajevima uzurpacije državnih resursa za potrebe Vučićevog skupa, uključujući i pomjeranje termina niške operske premijere. Na društvenim mrežama korisnici svjedoče i o otkazivanju školskih ekskurzija kako bi u petak bilo što više slobodnih autobusa koji bi Vučićeve pristaše u Beograd dovezli iz udaljenih dijelova Srbije.
Vučić ulazi u predizbornu kampanju
Jovo Bakić, profesor na Filozofskom fakultetu u Beogradu, kaže da Vučić velikim skupom njegove stranke zapravo počinje kampanju za izbore koje bi mogao raspisati ove jeseni, ohrabrujući vlastite birače da njegova politika nije ugrožena i da je Srbija pod njegovim vodstvom i još uvijek jaka, ali i dalje percipirana kao regionalni lider.
„Njemu je potrebno da galvanizuje svoje pristalice, da ih nakon velikog udarca ponovo napuni optimizmom, da im kaže da se ništa nije desilo nakon velike tragedije, da se to dešava u drugim razvijenim zemljama, i da Srbija i dalje ostaje ‘ekonomski tigar na Balkanu'“.
Za Vučića ključni problem može biti ono što novinarka Čongradin naziva „organski“, protest građana, koji nisu potaknuti i predvođeni opozicijom u Srbiji. Premda je Vučić opstao na vlasti 11 godina uprkos brojnim aferama, dovođenjem u vezu sa kriminalnim podzemljem, zapadnim pritiscima zbog odbijanja Beograda da uvede sankcije Rusiji nakon njene invazije na Ukrajinu, sistem je ovog puta ozbiljno potkopan zbog smrti djece, što je probudilo empatiju kod velikog broja građana. Društvo pogođeno najvećim tragedijama koje mogu da ga zadese, teško će se vratiti “na staro”. Srbijanski predsjednik, smatra Čongradin, ovog puta teško će se izvući.
„Koliko god gurao u autobuse, zastrašivao, ucenjivao jadne i siromašne ljude da mu dođu na miting, ti ljudi će otići kući znajući šta se događa zapravo“, kaže Čongradin.
Aida Ćorović, građanska aktivistica i bivša parlamentarna zastupnica, kaže da osjeća strah u Vučićevim potezima, dok on gubi stabilnost pod nogama. Zbog toga je kriza za nju mnogo opasnija i neizvjesnija od toga kako se čini trenutno.
„Moguće se konfrontacije unutar samog društva u Srbiji“, upozorava Ćorović.
(Armin Aljović, Al Jazeera)