Kancelarija za reviziju institucija u Federaciji Bosne i Hercegovine objavila je Izvještaj o izvršenju budžeta Federacije BiH za 2023. godinu, u kojem se navodi da je Federacija iz plusa od 200 miliona za godinu otišla u minus od 534 miliona KM. Za opoziciju je ovo očiti dokaz nesposobnosti aktuelne vlasti, dok se u Federalnoj vladi pravdaju da je zbog niza neočekivanih okolnosti nastao budžetski deficit.
Smanjeni prihodi, ali i neočekivani izostanci projektovanih prihoda, kao i povećanja socijalnih davanja, tri su osnovna razloga budžetskog deficita od 534 miliona KM, pojašnjavaju iz Federalne vlade. Vlada je morala reprogramirati dug Autocesta Federacije od 183 miliona KM usljed nemogućnosti servisiranja kredita, a zbog ovoga je izostala i naplata potraživanja od 100 miliona KM. Izostalo je i planiranih 35 miliona dividende BH Telekoma, a nije se uspjela realizirati ni planirana pozajmica od Svjetske banke u iznosu od 109 miliona KM. Takođe, rasla su i izdvajanja prema socijalnim kategorijama i penzionerima.
“Po preuzimanju vlasti usvojili smo Zakon kojim smo neratnim invalidima obezbijedili povećanje njihovih naknada i da je samo ta stavka Vladu FBiH koštala 82 miliona KM“, pojašnjava ministar rada i socijalne politike u Vladi FBiH Adnan Delić.
Za opoziciju, koja naglašava da je u federalnoj kasi ostalo 200 miliona KM suficita, aktuelni deficit potvrđuje nesposobnost vladajuće koalicije. Najčešći kontraargumenti iz redova vladajućih svode se na tvrdnju da je Vlada u mandatu Novalića nerealno projicirala prihodovnu stranu budžeta, a tu projekciju je naslijedila aktuelna Vlada. Pojedini predstavnici vlasti, poput potpredsjednika Federacije, u cijelu priču uvode i druge razloge nastanka deficita.
“Desilo se to da se napravio ogroman minus od 360 miliona KM na nivou rudnika, o kojem niko u javnosti nije pričao u proteklom periodu. Dakle zbog toga je Rudnik u Zenici pred zatvaranjem, u procesu zatvranja, zbog toga je Rudnik u Brezi 60 miliona u minusu i takođe se razmišlja šta će se s tim“, kaže dopredsjednik FBiH Igor Stojanović.
Za ekonomistu Damira Bećirovića optužbe iz vladajućih stranaka da je tzv. Novalićeva vlada nerealno projicirala prihodovnu stranu budžeta za prošlu godinu ne stoje, jer je u obje vlade ministar finansija iz HDZ-a. Bećirović podsjeća da su ekonomisti za vrijeme rastuće inflacije upozoravali vlasti da oprezno kreiraju budžet u takvim uslovima.
„Taj pretjerani optimizam, koji se prije svega odnosi na strani punjenja budžeta, na prihodovnoj strani, se svakako odrazio i na projekcije tih prihoda. S druge strane, još za vrijeme Novalićeve vlade, praćeno tim visokim budžetskim prihodima, se kupovao na neki način socijalni mir, stalno se povećavala socijalna davanja i to u jednom momentu mora doći i na naplatu. To se upravo desilo sada“, ističe Bećirović.
S obzirom na to da Bosna i Hercegovina, pa time i Federacija BiH, ne spada u zadužene države, Bećirović smatra da nema razloga za paniku i da će Federalna vlada, emisijom obveznica ili prodajom imovine, nadoknaditi aktuelni budžetski deficit. Ono što ekonomiste više zabrinjava je da će i u budžetu za narednu godinu rasti izdvajanja u sferi socijalne politike, dok istovremeno neće biti prostora za jedan razvojni budžet.