U Evropskoj uniji (EU) i Sjedinjenim Američkim Državama (SAD) sankcionisani, u Beogradu dobrodošli. Stigli su u četvoročlanoj delegaciji koja je posjetila Skupštinu Srbije 19. aprila, gdje ih je ugostio i predsjednik parlamenta Vladimir Orlić. U delegaciji su bili poslanici Savjeta Federacije, gornjeg doma ruskog parlamenta, Elena Afanasjeva, Andrej Černišev i Vladimir Krugli. Svi oni su pod zapadnim sankcijama.
Dio delegacije je bila i Olesja Padolina. RSE nije pronašao njeno ime na listama sankcionisanih ruskih zvaničnika i državljana. Iz Evropske unije za Radio Slobodna Evropa (RSE) kažu da se sa Rusijom i njenim institucijama ne može nastaviti uobičajena saradnja.
“Dok su sankcije EU obavezujuće samo za članove EU, očekuje se da će se zemlje kandidati kao što je Srbija uskladiti sa njima”, naveo je portparol EU Peter Stano u pisanoj izjavi.
Srbija je podržala teritorijalni integritet Ukrajine, ali je među rijetkim evropskim zemljama koja nije uvela sankcije Rusiji zbog invazije na susjednu Ukrajinu. Sem predsjednika parlamenta, ruske poslanike primili su i pojedini članovi Poslaničke grupe prijateljstva sa Rusijom. Iz Skupštine Srbije i kabineta predsjednika nije odgovoreno na upit RSE kako objašnjavaju to što su ugostili sankcionisane ruske poslanike. Sastanci sa njima nisu bili otvoreni za medije.
Šta kažu u ukrajinskoj ambasadi?
Ukrajinska ambasada u Srbiji navela je za RSE u pisanoj izjavi da se ruski poslanici, koji su u Beogradu, nadaju političkoj i ekonomskoj podršci nezakonitim pokušajima Rusije da anektira suverenu ukrajinsku teritoriju održavanjem fiktivnih referenduma. Uvjereni su, kažu, da će se među “osuđenima za teške zločine međunarodnog prava, naći i predstavnici vlasti države agresora”.
“Članovi delegacije Savjeta Federacije Federalne skupštine Rusije koji, nažalost, još uvek imaju priliku da posete Srbiju i trenutno se nalaze na njenoj teritoriji”, navela je ukrajinska ambasada.
Zašto su pod sankcijama?
Troje članova gornjeg doma Federalne Skupštine Rusije su, zajedno sa drugim ruskim poslanicima, na listi sankcija Evropske unije od marta 2022. U odgovoru EU za RSE se navodi da je ruski režim, uključujući i njegova zakonodavna tijela, odgovoran za pokretanje i odobravanje agresije i narušavanje suvereniteta i teritorijalnog integriteta Ukrajine, kao i ratne zločine.
“Sve se to dešava pod nadzorom ili uz odobrenje oba doma ruskog parlamenta. Pored toga, oba tela, Duma i Savjet Federacije, dali su pečat Putinovoj nezakonitoj aneksiji ukrajinskih teritorija”, navedeno je u odgovoru.
U septembru 2022. ruski predsednik Vladimir Putin potpisao je dokumente kojima Rusija zvanično pripaja četiri ukrajinska regiona – Lugansk, Donjeck, Herson i Zaporožje. Nakon toga su Sjedinjene Države uvele dodatne sankcije među kojima su i ruski poslanici, uključujući i članove delegacije koja je posjetila Beograd.
U obrazloženju američkog Ministarstva finansija od 30. septembra 2022. navodi se da se sankcije uvode zbog “omogućavanja lažnih referenduma Rusije i pokušaja aneksije suverene ukrajinske teritorije”. Također je rečeno da je Savjet Federacije Rusije u februaru te godine jednoglasno odobrio zahtjev ruskog predsjednika Vladimira Putina da pošalje trupe u Ukrajinu.
U tom dokumentu stoji i da su članovi Savjeta Federacije odobrili zakon kojim se prijeti zatvorskom kaznom za objavljivanje onoga što ruske vlasti smatraju lažnim informacijama o invaziji na Ukrajinu, koju Kremlj naziva “specijalnom vojnom operacijom”. Troje ruskih poslanika, koji su bili gosti srpskog parlamenta, sankcionisale su i Velika Britanija i Ukrajina.
Šta su poruke sastanka srpskih i ruskih parlamentaraca?
Predsjednik Skupštine Srbije Vladimir Orlić je članovima ruske delegacije, kako je saopšteno iz njegovog kabineta, ponovio stavove zvanične politike – da Srbija vodi samostalnu politiku vodeći računa o državnim i nacionalnim interesima. Elena Afanasjeva, koja predvodi rusku delegaciju, poručila je da se stav Rusije o Kosovu neće mijenjati. Rusija poput Srbije ne priznaje nezavisnost bivše srpske pokrajine Kosova. Beograd također računa na podršku Rusije u vezi sa Kosovom u Savjetu bezbjednosti Ujedinjenih nacija.
Delegaciju iz Moskve primili su i pojedini članovi Poslaničkе grupе prijatеljstva sa Rusijom u Skupštini Srbije. Poslanik Socijalističke partije Srbije, članice vladajuće koalicije, Igor Braunović, koji je načelu ove grupe prijateljstva kaže da ona broji 98 članova i da to govori o “značaju mеđuparlamеntarnih odnosa” sa kolеgama iz Rusije.
Braunović je, kako je prenijela Skupština Srbije, ruskim poslanicima zahvalio na podršci tеritorijalnom intеgritеtu i suvеrеnitеtu Srbijе. Dodao je da su za Srbiju vеoma važni i еnеrgеtski sporazumi, kao i еkonomska i kulturna saradnja. Srbija je skoro u potpunosti zavisna od ruskog gasa, ali u posljednje vrijeme preduzima korake kako bi diverzifikovala izvore snabdijevanja.
Elena Afanasjeva ocijеnila je da bi saradnja dva parlamenta mogla da podstakne bližu еkonomsku, kulturnu i obrazovnu saradnju. Među nekolicinom članova Poslaničke grupe prijateljstva sa Rusijom, koji se sastali sa ruskom delegacijom, bili su i poslanici desno orijentisanog pokreta Dveri Ivan Kostić i Borko Puškić. Oni su u martu boravili u ruskoj Dumi i tada su iznijeli stav da je evropski plan “poguban za Srbiju”.
Dveri se protive evropskom planu za normalizaciju odnosa Srbije i Kosova koji su u februaru prihvatili predsjednik Srbije Aleksandar Vučić i premijer Kosova Albin Kurti. Predstavnici Dveri bili su među organizatorima desničarskih protesta u Beogradu tokom marta protiv evropskog plana.