Stotine demonstranata, od kojih su mnogi ruski emigranti, okupilo se u petak i subotu u gradovima širom Evrope i šire kako bi izrazili svoje ogorčenje zbog smrti kritičara Kremlja Alekseja Navaljnog. Više od 200 ljudi uhapšeno je u Sankt Peterburgu, drugom najvećem gradu u Rusiji, saopštila je grupa.
Među privedenima je bio i Grigorij Miknov-Vojtenko, sveštenik Apostolske pravoslavne crkve — vjerske grupe nezavisne od Ruske pravoslavne crkve — koji je na društvenim mrežama objavio planove da održi pomen Navaljnom i uhapšen je u subotu ujutro ispred svoje kuće. Optužen je za organizovanje skupa i smješten je u ćeliju.
Često se okupljajući ispred ruskih ambasada, uzvikivali su slogane kritične prema ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu, kojeg su okrivljavali za smrt aktiviste, držeći natpise na kojima se naziva “ubica” i zahtijevaju odgovornost.
Putinov najstrašniji domaći protivnik, Navaljni, pao je u nesvijest i preminuo u petak nakon šetnje u arktičkoj kaznenoj koloniji gdje je služio kaznu od tri decenije, saopštile su zatvorske vlasti. U Berlinu se gomila od 500 do 600 ljudi, prema procjenama policije, okupila na gradskom bulevaru Unter den Linden, skandirajući na mješavini ruskog, njemačkog i engleskog jezika.
Neki su uzvikivali “Putin u Hag”, misleći na međunarodni krivični sud koji istražuje moguće ratne zločine počinjene u Ukrajini. Policija je koristila barijere da zatvori put između ruske ambasade i mase.
“Aleksej Navaljni je lider ruske opozicije i mi smo uvek čuvali nadu u njegovo ime”, rekao je Rus obučen u plavo-belu antiratnu zastavu, dajući svoje ime samo kao Ilia.
U Litvaniji, koja je ranije bježala iz Moskve, a sada je članica NATO-a i Evropske unije i dom značajne zajednice emigranata, demonstranti su postavili cvijeće i svijeće pored portreta Navaljnog.
“Uvijek je bio s nama, tako da je sve to nadrealno”, rekla je Lyusya Shtein, 26, aktivistica Pussy Riot koja je živjela u Vilniusu otkako je napustila Rusiju 2022. “Niko od nas još ne razumije šta se dogodilo.”
U samoj Rusiji, tužioci su upozorili Ruse da ne učestvuju u bilo kakvim masovnim protestima u Moskvi. Policija je posmatrala kako neki Rusi dolaze da polože ruže i karanfile na spomenik žrtvama sovjetske represije u senci bivšeg sedišta KGB-a.
Grupa za ljudska prava OVD-Info, koja izvještava o slobodi okupljanja u Rusiji, saopštila je da je više od 200 ljudi privedeno na skupovima u znak sjećanja na Navalnog. Reuters nije mogao odmah provjeriti izvještaj. Grupe su se, između ostalih, okupljale i u Rimu, Amsterdamu, Barseloni, Sofiji, Ženevi i Hagu.
Više od 100 demonstranata stajalo je ispred ruske ambasade u Londonu, držeći plakate na kojima se Putin naziva ratnim zločincem, dok su stotine u Lisabonu držale tiho bdijenje. Pavel Elizarov, 28-godišnji Rus koji živi u Portugalu, rekao je da je Navaljni bio “simbol slobode i nade”. U blizini ruske ambasade u Parizu, gdje se okupilo oko 100 demonstranata, Natalia Morozov je rekla da je Navaljni za nju takođe bio simbol nade.
“Teško mi je da izrazim svoje emocije, jer sam zaista potresen”, rekao je Morozov. “Sada više nemamo nade u prelijepu budućnost Rusije.”
Smrt Navaljnog, ako se potvrdi, ostavlja raštrkane grupe koje se suprotstavljaju Putinu bez lidera, i bez očiglednog kandidata koji bi bilo kakvo nezadovoljstvo zbog njegove smrti pretvorio u masovne proteste.
Supruga Navaljnog, Julija, bila je u petak u Minhenu, gdje je takođe održano bdenje. Ona je na Minhenskoj sigurnosnoj konferenciji rekla da ne može biti sigurna da je njen muž mrtav jer “Putin i njegova vlada … neprestano lažu”, ali je rekla da želi da znaju da će, ako bude potvrđeno, “snositi odgovornost”.
S druge strane Atlantika, na bdjenju ispred ruskog konzulata u New Yorku, Violetta Soboleva je rekla da se dobrovoljno prijavila za Navalnyjevu predsjedničku kampanju 2017.
„Stvarno sam vjerovala da je on taj i da može da odvede Rusiju u bolju budućnost“, rekla je Soboleva, Ruskinja koja studira za doktorat u Njujorku. “A sada smo zauvijek izgubili ovu budućnost.”